1. Opening
De voorzitter van de vergadering, de heer Anton van Kalmthout, opent de vergadering en heet iedereen van harte welkom. Hij schetst kort het verloop van de avond welke is opgesplitst in twee delen: de formele vergadering en het informele deel, waarbij:

• de heer Jean Wiertz, schoolleider St. Janslyceum de uitkomsten deelt van het onderzoek ‘betrokkenheid Raden van Advies bij de vereniging’ (dit onderdeel is komen te vervallen);
• mevrouw drs. Hammersma, secretaris-generaal van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap geeft een presentatie ‘‘turbulentie in de samenleving en de invloed daarvan op het onderwijs’, waarna de mogelijkheid tot het voeren van een dialoog.

2. Vaststellen notulen ledenraad 24 juni 2021
De notulen van de ledenraadvergadering van 23 juni en 19 juli 2022 worden aan de orde gesteld en vervolgens ongewijzigd vastgesteld.
 
Naar aanleiding van:

• Vanuit de Raden van Advies wordt gevraagd in hoeverre invulling is gegeven aan gedane suggesties en opmerkingen die zijn gedaan. Een voorbeeld is het (meer) betrekken van het bedrijfsleven bij het opleidingstraject voor nieuwe schoolleiders (LOT).
  
  Vanuit de Raad van Bestuur wordt aangegeven dat de cursisten stage lopen buiten de onderwijssector. Daarnaast worden bedrijfsbezoeken afgelegd. 

• Verzocht wordt om de totale begroting te delen met de ledenraad.
  Vanuit de Raad van Bestuur wordt aangegeven dit verzoek mee te nemen.
• Refererend aan de Microsoft Teams en ELO wordt gevraagd of het verstandig is hier zoveel mee te doen. Gevraagd wordt in hoeverre andere mogelijkheden worden onderzocht, vanuit bijvoorbeeld ervaringen van universiteiten hiermee.Vanuit de Raad van Bestuur wordt aangegeven dat er een verenigingsbrede licentie is met Microsoft. Een groep van 17 scholen heeft een elektronische leeromgeving ontwikkeld via Teams. Dit gebeurt in samenwerking met Microsoft en met een ander bedrijf dat toepassingsapps ontwikkelt. Het vraagstuk ‘hoe te positioneren in een wereld vol digitalisering’ is een blijvende grote opgave.Vanuit de Raad van Advies wordt nogmaals opgeroepen ook te kijken naar andere applicaties, bijvoorbeeld applicaties die bij universiteiten gebruikt worden. Vanuit de Raad van Bestuur wordt aangegeven dit verzoek mee te nemen.

3. Herbenoeming Paul van Geest als lid Raad van Toezicht
Herbenoeming
De herbenoeming betreft Paul van Geest voorgedragen door de Bisdommen Breda en ’s-Hertogenbosch, welke zijn herbenoeming ondersteunen. De herbenoeming gaat in per 1 juli 2023 voor een tweede en tevens laatste zittingstermijn van vier jaar.
 
Paul van Geest krijgt het woord en schetst zijn bevindingen van zijn eerste zittingstermijn die in het teken stond van onder meer het leren kennen van een complexe organisatie en het voeren van gesprekken met bisschoppen over hun wens tot het herinvoeren van de catechismus. In deze gesprekken zijn ‘de deuren tussen twee verschillende werelden opengezet’.

Vragen vanuit de Raden van Advies:

1. Wat is de reden dat Ons Middelbaar Onderwijs nog steeds het predicaat ‘katholiek’ hanteert?
   Paul van Geest geeft aan dat de discussie over criteria predicaat Katholiek in de jaren 90 is gevoerd binnen de Bisdommen. Het predicaat wordt aan de hand van een aantal criteria afgegeven, maar Paul van Geest geeft aan dat een zgn. afvinkcultuur on-katholiek is. Het katholicisme heeft te maken met een levenshouding (waarden / hoe gaan we met elkaar om). Dit wordt niet getoetst.  

2. Hoe verhoudt zich het opleiden van docenten levensbeschouwing tot de diversiteitsambitie?
   Paul van Geest geeft aan dat het is fijn dat een aantal docenten wordt opgeleid tot bevoegd docent levensbeschouwing, maar dat er nog discussie gevoerd wordt over de kwaliteit van de lessen en de samenhang van het curriculum. Het thema diversiteit maakt hier onderdeel van uit.

 
De voorzitter van de vergadering stelt de herbenoeming van Paul van Geest voor en geeft aan dat vaststelling geschiedt door middel van handen opsteken.
 
Stemmoment
De voorzitter stelt vast dat de ledenraad unaniem besluit tot herbenoeming van de heer Paul van Geest tot lid van de Raad van Toezicht voor een periode van vier jaar.
Hij feliciteert Paul van Geest met zijn herbenoeming.


4. Toelichting op het jaarverslag 2021
Raad van Bestuur
Jos Kusters, voorzitter Raad van Bestuur van Vereniging Ons Middelbaar Onderwijs, krijgt het woord. Hij geeft aan dat het grootste deel van het jaarverslag wettelijk verplichte onderdelen zijn. Om het makkelijker leesbaar te maken, is recentelijk een infographic gemaakt met op één pagina de belangrijkste thema’s uit het jaarverslag. Bij deze thema’s staan linkjes naar onderliggende informatie Publieksversie_Jaarverslag_2022.pdf (omojaarverslag.nl)
 
Het jaar 2022 wordt op basis van het voorliggend jaarverslag in een presentatie langs de zeven pijlers van Koers 2023 toegelicht.
 
Gedeelde visie vertaald naar concreet beleid

• De broedplaatsen zijn bedoeld om buiten de school in een aparte omgeving met medewerkers van verschillende scholen - en bij voorkeur ook met mensen uit het bedrijfsleven - out of the box te praten over een specifiek thema en na te denken over radicale oplossingen. Dit levert niet altijd een concreet product op, maar wel gedachtes. Deze gedachtes nemen de deelnemers weer mee naar hun school om te proberen beweging te krijgen. Een aantal thema’s waren: onderwijsontwikkeling, groei door flexibilisering, toekomst gymnasiaal onderwijs (betaalbaarheid) en strategisch HRM.

Vanuit de broedplaats praktijk havo, het vraagstuk motivatie leerlingen 3 en 4 havo meer praktijkgericht leren, zijn al enkele inzichten en resultaten geïmplementeerd;

• Er zijn dialoogtafels georganiseerd. Schoolleiders zijn uitgenodigd om samen nieuw beleid te maken. Groepjes buigen zich over een thema en komen vervolgens met een voorstel voor beleid. Dit is een meer organisch en interactieve manier van beleid maken. Voorbeelden zijn: kansenverbetering, Koers2030, onderwijs tijdens een pandemie en duurzame onderwijsontwikkeling, middenveld/bedrijfsvoerings processen, regionalisering & lobby en strategisch HRM;
• Verus (vereniging katholiek en christelijk onderwijs) doet onderzoek naar ‘wat zien we van de katholieke waarden terug op de OMO-school?’. De gesprekken worden gevoerd met docenten en leerlingen van tien scholen. Tegelijkertijd lopen medewerkers van OMO mee met Verus om het onderzoek bij de overige scholen zelf te kunnen doen. Uiteindelijk resulteert dit in een beeld van hoe expliciteren en hoe geven we invulling aan de waarden en versterken we de waarden vanuit het sociaal-katholiek denken.
• Met het oog op de vele ontwikkelingen die in Nederland gaande zijn, staat de Raad van Bestuur stil bij de volgende vragen: wat willen we in het onderwijs (verlangen), wat moeten we en wat kunnen we. Deze drie vragen staan onder druk ten opzichte van elkaar. Dit heeft geleid tot een strategisch denklijn, welke met de schoolleiders is verkend. Recentelijk is een afspraak met de schoolleiders gemaakt hoe hier de komende jaren werkende weg invulling aan gegeven gaat worden. Het gaat over onderwijs (inhoud en vorm), de organisatie, werkgeverschap, bedrijfsvoering en governance & leiderschap.

 
Effectief leiderschap binnen de school

• Er zijn zorgen over de arbeidsmarkt, ook over het aantal gegadigden dat schoolleider wil worden: het animo is beperkt. Dat is de reden om een eigen opleiding (LOT) te ontwikkelen voor medewerkers die de ambitie hebben door te stromen naar schoolleider. LOT is een modulaire opleiding van 18 maanden, ontwikkeld en gegeven door de schoolleiders zelf. Stage wordt gelopen op andere scholen en ook buiten de sector. De eindpresentatie wordt gegeven aan een externe commissie, waarin enkele mensen uit het bedrijfsleven zitting hebben. Inmiddels is de eerste lichting afgestudeerd en is een 2^e groep gestart. De geslaagden zijn niet allemaal schoolleider geworden, maar hebben wel een (externe) carrièrestap gemaakt. De waardering van de cursisten is groot;
• Jaargesprekken, verantwoording van de schoolleiders. De cijfermatige verantwoording wordt meer schriftelijk afgedaan, zodat er meer tijd is voor de inhoud ‘het verhaal achter de school’;
• Herijking profiel schoolleider, dit profiel is aangescherpt evenals de benoemingsprocedure.

 
De leerling, goed onderwijs binnen een veilige leef‐ en leergemeenschap

• Er is een scan gemaakt, welke collectief is afgenomen door leerlingen, ouders en docenten. De analyse brengt de leerling breder in beeld en hiermee kan beter maatwerk worden geboden. De effecten van de coronaperiode zijn nog steeds zichtbaar. Hiervoor worden nog steeds NPO middelen ingezet;
• Er wordt gewerkt aan burgerschapsonderwijs. Dit is een verplichting vanuit het ministerie (inspectie);
• Met het oog op de basisvaardigheden is een leesoffensief gestart. Dit is een eigen leesbeleid opgesteld door medewerkers. Dit is door alle scholen omarmd. Met de Brabantse bibliotheken is een samenwerking aangegaan;
• OMO leerlingenraad, een initiatief gestart in 2021/2022. De leerlingenraad probeert de verbinding tussen de leerlingen van de scholen onderling te verbeteren en leerlingenparticipatie binnen de vereniging te bevorderen. Iedere school stimuleert de leerlingen hieraan deel te nemen;
• Passend onderwijs. OMO neemt deel aan tien samenwerkingsverbanden. Samen met niet-OMO scholen worden middelen verdeeld over vraagstukken van de verschillende scholen. Het niveau van deze directies loopt uiteen. Het afgelopen jaar is een governance-lab georganiseerd, waarin OMO-schoolleiders door externen geïnformeerd en uitgedaagd zijn na te denken over de wijze waarop vorm gegeven kan worden aan een samenwerkingsverband, hoe hierin verantwoordelijkheid te nemen en hoe het dusdanig in te richten dat het ten goede komt aan de leerling.

 
Dragend HRM beleid

• Er zijn vier speerpunten: ontwikkelmogelijkheden, de mens centraal, wendbaar & flexibel en (persoonlijk) leiderschap;
• Enkele thema’s binnen het HR-beleid op school zijn werkdruk (hoog) en ziekteverzuim (>6%);
• Strategisch HRM: met het oog op het lerarentekort wordt nagedacht over de vraag of de docent nog alles wat hij/zij nu doet, moet blijven doen (bijv. surveilleren, huiswerkbegeleiding). Ook wordt nagedacht over de mogelijkheid om andere beroepsgroepen in te zetten in het onderwijs (bijv. medewerkers met vooral pedagogische vaardigheden);
• Personeelsbestand: er is een daling van het leerlingenaantal naar < 60.000. Dit is geen verlies van marktaandeel, maar is het gevolg van krimp. Gezien het huidig aantal geboortes zet de daling door richting 16%. Dit is exclusief migratie van ca. 5%. Het verschil in Brabant is groot: het leerlingenaantal in de steden blijft waarschijnlijk gelijk versus een mogelijke daling van 13 tot zelfs 20% in de krimpregio’s. Uitdagende vraagstukken zijn: hoe kan goed onderwijs geboden blijven worden, hoe dit aan te pakken, wat te doen met de schaalgrootte en hoe kan de kwaliteit geborgd blijven?;
• De groei van het aantal medewerkers is een resultante van de NPO gelden. Dit betreft tijdelijke aanstellingen, veelal vaste medewerkers met een tijdelijke uitbreiding van de aanstelling.

Er is recentelijk een brief gestuurd naar de uitzendorganisaties met de mededeling dat 28 Brabantse schoolbesturen stoppen met het inhuren van personeel. Dit is een collectieve actie. Hiermee wordt hopelijk voorkomen dat vaste medewerkers vertrekken en voor veel geld via de achterdeur weer terugkomen.
 
Yvonne Kops, lid Raad van Bestuur van Vereniging Ons Middelbaar Onderwijs, krijgt het woord.
 
Verbeteringsgerichtheid vanuit collectief en individueel lerend vermogen

• Op twee manieren wordt gezorgd voor de kwaliteit van de opleidingen, middels:
• het ontwikkelkader met richtinggevende vragen om het gesprek binnen de school te voeren over kwaliteitsaspecten, hier zijn ook de indicatoren die de inspectie hanteert opgenomen;
• bij signalen (risico) is de collegiale audit een instrument om bij te sturen. Scholen ‘kijken in elkaars keuken’, ze geven elkaar tips en rapporteren de bevindingen aan de Raad van Bestuur. Scholen ervaren dit als nuttig en waardevol. Deze interventie vindt plaats een half jaar voor de jaarlijkse update aan de inspectie.

• OMO heeft 170 opleidingen, van praktijkonderwijs t/m gymnasium. Eind 2022 stonden alle opleidingen op een voldoende. Dit is een resultaat om trots op te zijn. Het predicaat ‘goed’ wordt niet meer gegeven.

 
Betrokkenheid en verantwoording

• De schoolscan is niet alleen ingevuld door de leerlingen (hoe staan ze in het leven en hoe ervaren zij ‘leren’), maar ook door de ouders. Ouders waren in de coronaperiode meer betrokken, ze keken actief mee bij de les via het scherm. Uit de laatste schoolscan blijkt dat de ouderparticipatie terugloopt. Ze zien niet meer iedere dag wat hun kind op school doet;
• Er wordt ook naar de kwaliteit gekeken via de klachtencommissie. Iedere klacht is een reminder van wat er mis kan gaan en hoe daarmee omgegaan moet worden. Het aantal klachten dat is binnengekomen bij de klachtencommissie is zeven. Op het geheel van het aantal OMO-leerlingen is dit beperkt;
• Met het oog op de demografische krimp kijken scholen hoe binnen de regio samengewerkt kan worden. Dit heeft geresulteerd in een aantal herschikkingen, samenwerkingen, fusies en overnames. Als voorbeeld wordt genoemd de start per 1 augustus van de combinatie Elzendaal College/Metameer als één school.

 
Bedrijfsvoering op orde

• Evenals afgelopen jaar is er geen detailniveau van de realisatie versus de begroting beschikbaar;
• Het jaar 2021 eindigde met een fors positief resultaat. Een deel hiervan betreft 32 miljoen aan NPO gelden, welke niet uitgegeven konden en hoefden (te) worden. Dit bedrag is meegenomen naar 2022 (bestemmingsreserve). De scholen hadden in de begroting opgegeven dat ze een (extra) bedrag van 35 miljoen zouden gaan uitgeven. De scholen hebben inderdaad een fors gedeelte hiervan uitgegeven, ca. driekwart van het bedrag. De gelden die niet zijn uitgegeven is resultante van de huidige arbeidsmarkt: er is te weinig personeel om alle plannen ten uitvoer te brengen.

Halverwege het jaar zijn wederom niet-structurele gelden overgemaakt plus 19 miljoen aan werkdrukmiddelen in november jl. Dat maakt dat 2022 is geëindigd met een positief resultaat van 27 miljoen;

• Huisvestingsprojecten
• Er is een aantal mooie projecten opgeleverd. Als voorbeeld wordt genoemd het Rodenborch College. Ook de Bossche Vakschool en het Van Maerlant zijn bijna klaar. Gymnasium Beekvliet wordt een architectonische topper (architect Winny Maas is oud-leerling). In het Moller Juvenaat (fusieschool) is de tijdelijke ruimte gerenoveerd in de hoop dat over vijf jaar nieuwbouw gerealiseerd is. Eenieder wordt uitgenodigd de scholen bij gelegenheid te bezoeken;
• Met een aantal gemeentes zijn de onderhandelingen opnieuw gevoerd vanwege forse prijsstijgingen als gevolg van de oorlog in Oekraïne.

 
Vragen vanuit de ledenraad:

1. Wat opvalt is dat de accountancykosten 75% hoger uitkomen dan gebudgetteerd, hoe kan dat?

Vanuit de Raad van Bestuur wordt aangegeven dat de basiskosten laag zijn. Dat de kosten hoger zijn dan gepland heeft onder meer te maken met extra controles die gedaan moesten worden voor de niet-structurele gelden, waaronder de NPO gelden. Desgevraagd wordt aangegeven dat dit voor een deel begroot had kunnen worden, maar dat dit niet is gedaan.
 

2. Het valt op dat de bezoldiging van de Raad van Bestuur de laatste twee jaar met 14% is gestegen terwijl de bezoldiging van de werknemers met 8% is gestegen. Gezien de ‘Wet Normering Topinkomens – is het salaris van de Raad van Bestuur gebaseerd op de baten. In hoeverre is het reëel om de gestegen (niet)structurele middelen hierin mee te nemen?

Vanuit de Raad van Toezicht wordt aangegeven dat OMO zich strikt houdt aan de WNT.  De generieke normeringsregels worden gevolgd. Er zijn geen salarisverhogingen die boven de reguliere verhoging uitgaan of boven de genormeerde maxima. Dit wordt zowel juridisch gecontroleerd alsook door de accountant. De WNT stijgt ieder jaar een aantal procent. Over het exacte percentage kan geen antwoord gegeven worden. Vanuit de Raad van Advies wordt gevraagd of het wenselijk is dit toch te blijven hanteren, wetende dat een behoorlijk aandeel van de baten bestaat uit niet-structurele middelen?
Vanuit de Raad van Toezicht wordt aangegeven dat een puntensysteem vanuit de overheid wordt gehanteerd. OMO heeft het maximale aantal complexiteitspunten. Criteria zijn niet alleen gebaseerd op baten, maar vooral op het aantal leerlingen. Met meer dan 12.000 leerlingen komt een bestuur in de hoogste categorie. Zelfs met de demografische krimp in Noord-Brabant blijft het bestuur van OMO in de hoogste categorie.
Vanuit de ledenraad wordt geadviseerd om de bezoldiging in lijn te houden met de gemiddelde stijging van de overige personeelslasten. De voorzitter van de Raad van Toezicht volgt de redeneerlijn, maar kan dit niet toezeggen. De Raad van Toezicht volgt de reguliere ontwikkeling van de WNT.
 

3. Er wordt steeds meer gestandaardiseerd. In hoeverre is er nog experimenteerruimte?

Vanuit de Raad van Bestuur wordt aangegeven dat standaardisatie is gericht op een aantal processen (bijv. bedrijfsvoering) en zeker niet op onderwijs, onderwijsvisie of onderwijsaanpak.
 

4. Kan het detailniveau van de realisatie versus de begroting gedeeld worden met de ledenraad? Vanuit de Raad van Bestuur wordt aangegeven dit verzoek mee te nemen.

 
Raad van Toezicht
De voorzitter van de Raad van Toezicht krijgt het woord. Hij geeft een algemene beschouwing vanuit het perspectief van de toezichthouder aan de hand van enkele hoofdpunten:

• De Raad van Toezicht heeft ook het afgelopen jaar verder gewerkt aan teamvorming. Het is een gevarieerd gezelschap, samengesteld uit verschillende sectoren. Dit biedt nieuwe en diverse inzichten.
• Enkele thema’s worden uitgelicht:
• nasleep Corona, meer specifiek de verhouding structurele / niet-structurele gelden;
• strategie / Koers2030, wat bij uitstek een thema is, waarbij de Raad van Toezicht als sparring partner voor de Raad van Bestuur opereert.
• innovatie en het vraagstuk hoe in de toekomst vormgegeven kan worden aan het onderwijs, hoe kan dit aangepakt worden, hoe kan gezorgd worden dat een innovatiebeweging in gang gezet wordt en hoe kan dit rendement opleveren;
• informatiebeveiliging en digitale ontwikkelingen;
• toekomst, doorkijkend naar 2030 en de verschillende ontwikkelingen in Brabant. Er werd en wordt nog steeds intensief gesproken over het vraagstuk ‘hoe kan het beste onderwijs geboden worden rekening houdend met:
• krimp;
• wijzigende vraag;
• wijziging van populatie;
• arbeidsmarktproblematiek’.
• Werkgeversrol van voorzitter en lid Raad van Bestuur. De remuneratiecommissie geeft hier invulling aan middels evaluatie- en ontwikkelgesprekken gebaseerd op zelfevaluaties.

 
Onderwijscommissie
Joke Snippe, voorzitter van de onderwijscommissie Raad van Toezicht, krijgt het woord. Zij geeft een toelichting op de kwaliteit van het onderwijs vanuit het perspectief van de toezichthouder.

• De onderwijscommissie is sparringpartner en klankbord voor de Raad van Bestuur. Zij toetst regelmatig of zij goede invulling geeft aan haar rol en is hierbij ook kritisch over haar eigen handelen;
• In de commissievergaderingen komt naast de reguliere onderwerpen, zoals kwaliteitszorgprocessen, onderwijsresultaten, schoolplannen en factsheets jaargesprekken tevens iedere bijeenkomst een specifiek thema aan de orde. Voorbeelden hiervan waren in 2022:
• kansrijk adviseren overgang PO naar VO;
• effecten corona;
• NPO bestedingen en effecten;
• rol docentonderzoek, het kwalitatief op een hoger plan tillen van de onderwijspraktijk;
• onderwijsstroming ‘Waldorf stroom’.

 
Auditcommissie
Wilma de Koning, voorzitter van de auditcommissie, krijgt het woord. Zij geeft een toelichting op finance & control vanuit het perspectief van de toezichthouder.

• De auditcommissie controleert of de middelen rechtmatig en doelmatig worden besteed. De rechtmatigheid en doelmatigheid worden getoetst aan de hand van een aantal indicatoren én het inhoudelijke gesprek. De auditcommissie realiseert zich dat het niet altijd gemakkelijk is alle gelden te besteden, maar blijft aandacht vragen voor de besteding van alle middelen ten behoeve van het onderwijs voor de leerlingen;
• De rapportages die verstrekt worden vanuit het OMO-Bureau zijn compleet. Dit helpt goed in- en overzicht te krijgen. Daarnaast vinden gesprekken met de accountant plaats. De bevindingen van de accountant zijn positief;
• Ieder jaar wordt het treasury beleid vastgesteld en gecontroleerd of de afspraken worden nageleefd;
• In 2022 is een eerste aanzet gedaan tot het opstellen van een kadernota met regels, richtlijnen, indicatoren en bandbreedtes voor de begroting. Dit is een cultuurverandering in het onderwijs. Geconstateerd is dat dit best lastig is voor de scholen;
• Het resultaat is eerder toegelicht door lid Raad van Bestuur (zie boven en jaarverslag 2022).

 
Conclusie Raad van Toezicht
De Raad van Toezicht komt tot de volgende conclusie: De vereniging heeft na de coronaperiode veerkracht en samenkracht getoond. De Raad van Toezicht is daarmee trots op OMO en kijkt positief terug op 2022. De opgave waar de Raad van Toezicht voor staat is het toezicht houden op investeren in goed onderwijs én de (financiële) bedrijfsvoering.
 
Vanuit de ledenraad zijn verduidelijkende vragen gesteld over de accountantskosten, de bezoldiging van de Raad van Bestuur en experimenteerruimte binnen de scholen. Tevens is gevraagd om in de toekomst wat meer detailinformatie te delen over de realisatie versus de begroting. 
 
Goedkering jaarverslag 2022
De ledenraad heeft unaniem besloten tot goedkeuring van het jaarverslag 2022 en heeft decharge verleend aan de Raad van Toezicht over 2022. 
 
Informeel deel
In het aansluitende informeel deel van de vergadering verzorgde mevrouw drs. Hammersma, secretaris-generaal van het ministerie van OCW, een korte presentatie met als thema ‘turbulentie in de samenleving en de invloed daarvan op het onderwijs’, waarna hierover een levendige dialoog volgde.