| Sanctiemaatregelen tegen Rusland: wat zijn de gevolgen voor bestaande gascontracten? |
Als gevolg van de sancties tegen Rusland mogen aanbestedende diensten en speciale sectorbedrijven geen nieuwe overheidsopdrachten gunnen aan Russische partijen. Daarnaast geldt vanaf 10 oktober 2022 een verbod op het voortzetten van overheidsopdrachten met Russische partijen. Wat betekent dit concreet? Mogen overheden gascontracten met Russische partijen voortzetten of moeten deze worden beëindigd?
Sancties tegen Rusland
De Europese Unie besloot op 8 april 2022 een nieuw sanctiepakket in te stellen tegen Rusland naar aanleiding van de situatie in Oekraïne.1 Eén van de maatregelen houdt in dat het verboden is overheidsopdrachten of concessieovereenkomsten te gunnen of voort te zetten die binnen het toepassingsgebied vallen van de Europese aanbestedingsrichtlijnen2 aan of met:
a) een Russische onderdaan of een in Rusland gevestigde natuurlijke persoon, rechtspersoon, entiteit of lichaam;
b) een rechtspersoon, entiteit of lichaam waarvan de eigendomsrechten voor meer dan 50% direct of indirect in handen zijn van een entiteit bedoeld in punt a), of
c) een natuurlijk persoon of rechtspersoon, entiteit of lichaam handelend namens of op aanwijzing van een entiteit bedoeld in punt a) of b), met inbegrip van onderaannemers, leveranciers of entiteiten waarvan in de zin van de Europese aanbestedingsrichtlijnen de capaciteit wordt ingeroepen, wanneer zij meer dan 10% van de waarde van de opdracht vertegenwoordigen.
Voor overeenkomsten die zijn afgesloten vóór 9 april 2022, geldt het verbod op de tenuitvoerlegging vanaf 10 oktober 2022. Aanbestedende diensten en speciale sectorbedrijven doen er dus verstandig aan om te onderzoeken of zij een lopende overeenkomst hebben met een opdrachtnemer die (mogelijk) valt onder de hiervoor genoemde categorieën.
Uitzonderingen
Voor de gunning en voortzetting van bepaalde type overeenkomsten geldt dat een uitzondering kan worden gemaakt op voornoemde verboden. Dit geldt onder meer voor de aankoop, de invoer of het vervoer van aardgas en aardolie, titaan, aluminium, koper, nikkel, palladium en ijzererts van of door Rusland naar de Europese Unie en de aankoop, de invoer of het vervoer naar de Europese Unie van steenkool en andere vaste fossiele brandstoffen. Om een beroep te kunnen doen op een dergelijke uitzondering, moet toestemming worden verleend door de bevoegde autoriteiten.
In Nederland zijn diverse ministers en een staatssecretaris aangewezen als bevoegde autoriteit, elk voor het gebied waartoe zijn of haar competenties zich uitstrekt.3
Gevolgen voor gascontracten
Betekent de hiervoor genoemde uitzondering dat overheden gascontracten met Russische partijen en/of Russische leveranciers mogen voortzetten? Nee, niet per definitie. Immers, de sanctiemaatregelen gelden ook voor energiecontracten die aanbestedende diensten of speciale sectorbedrijven hebben gesloten. Alleen met toestemming van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat kan hiervan worden afgeweken.
In een bijlage bij de kamerbrief van 22 april 2022 van de heer Jetten, Minister voor Klimaat en Energie, en de heer Vijlbrief, Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, wordt ingegaan op de gevolgen van de sanctiemaatregelen voor gascontracten. Aanbestedende diensten en speciale sectorbedrijven die hun overeenkomst op basis van de sanctiemaatregelen beëindigen, zullen nieuwe contracten moeten afsluiten. Het is goed denkbaar dat nieuwe contracten duurder zullen zijn en leiden tot hogere kosten voor partijen. Voor sommige partijen zou dit ook zonder sanctiemaatregelen binnen afzienbare tijd het geval zijn, bijvoorbeeld omdat het bestaande contract binnenkort afloopt. Echter, partijen die nog langlopende contracten hebben met een goedkoper tarief kunnen door deze maatregel plotseling voor grote en langdurige (financiële) uitdagingen komen te staan. Voor dergelijke gevallen wil het kabinet mogelijkheden bieden om bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat een ontheffing aan te vragen voor het opzeggen van een bestaand contract met een Russische partij. De minister benadrukt dat hierbij terughoudendheid past, vanwege het grote belang van het onafhankelijk worden van Russisch gas. Het kabinet kondigt aan zo snel mogelijk criteria op te stellen voor de toepassing van de ontheffingsbevoegdheid, in het bijzonder voor energiecontracten.
Bescherming tegen boetes en schadeclaims
Indien aanbestedende diensten of speciale sectorbedrijven overeenkomsten moeten aanpassen of beëindigen als gevolg van de sanctiemaatregelen, worden zij beschermd tegen eventuele boetes of schadeclaims van de opdrachtnemer. Dit is geregeld in artikel 11 van de Europese Verordening nr. 833/2014. Daarin staat dat vorderingen in verband met contracten of andere transacties aan de uitvoering waarvan afbreuk is gedaan door de sanctiemaatregelen niet worden toegewezen, indien deze vorderingen worden ingesteld door of namens (kort gezegd) een Russische persoon, entiteit of lichaam. Daarbij is het aan de opdrachtnemer (de eiser) om te bewijzen dat de vordering niet op grond van het hiervoor bepaalde moet worden afgewezen.
Kortom, aanbestedende diensten en speciale sectorbedrijven kunnen uitvoering geven aan de sanctiemaatregelen, zonder dat zij hoeven te vrezen voor (succesvolle) schadeclaims van de opdrachtnemer.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Marianne ten Feld-Sprik.
1 Besluit (GBVB) 2022/578 van de Raad van de Europese Unie, vastgelegd in Verordening (EU) 2022/576 de Raad van de Europese Unie.
2 De Richtlijnen 2014/23/EU, 2014/24/EU, 2014/25/EU en 2009/81/EG.
3 Sanctieregeling territoriale integriteit Oekraïne 2014. |
|
|
|
|
|
