|
|
| Fayola Antonius: 'Ik strijd via het theater voor een inclusieve samenleving' |
Naam: Fayola Antonius
Beroep: projectleider en artistiek leider van Theaterfestival Ankrá
Geboren: 22-11-1990
Motto: Krankzinnig is hetzelfde blijven doen en wat anders verwachten.
Keti Koti, de herdenking van het slavernijverleden, zei Fayola Antonius (32) weinig in haar jeugd. Een nieuwe baan bij theater De Generator zette haar op het spoor van haar eigen identiteit als nakomeling van tot slaaf gemaakten. Nu is het haar droom om een podium te geven aan al die verhalen die nooit verteld zijn.
Fayola Antonius komt ze nog steeds tegen, de mensen die verbaasd zijn dat zij, een vrouw van kleur, is opgeleid tot criminoloog. Dat ze op Curaçao, waar ze tot 2008 woonde, gewoon opgroeide met elektriciteit en naar de middelbare school ging. En altijd weer krijgt ze te horen dat ze “zo goed Nederlands spreekt”, terwijl het haar moedertaal is. Het zijn voor haar signalen van hoe de maatschappij nog steeds kijkt naar de afstammelingen van tot slaaf gemaakten.
Afrikaanse roots
Dat bewustzijn is langzamerhand gegroeid. Zeker, het slavernijverleden was een vanzelfsprekend onderdeel van haar jeugd. “Ik kreeg het mee van mijn ouders. We huurden films en ik las erover, wist hoe tot slaaf gemaakten in het Caribisch gebied terecht waren gekomen. We gingen ook naar het slavernijmuseum op Curaçao, waar we als scholieren leerden hoe tot slaaf gemaakten als sardientjes in een blikje op de boten werden meegevoerd vanuit Afrika. En wat de rol van Nederland daarin was.” Maar tegelijkertijd betrok ze die geschiedenis niet op zichzelf. Het is iets wat ze herkent bij haar eigen generatie, afkomstig van Curaçao, Bonaire en Aruba, “Mijn moeder was heel trots op haar Afrikaanse roots. Als kind was ik er onverschillig over. Mijn vrienden en ik herkenden ons veel meer in de Amerikaanse, Latijns-Amerikaans en creoolse mix van heel veel verschillende tradities: Spaans, Portugees, Aziatisch, de oorspronkelijke bewoners van de eilanden. Dat alles samen voelde als onze eigen creoolse, afro-Caribische identiteit.”
Tula
Ze had ook weinig gevoel bij Keti Koti, de van oorsprong Surinaamse slavernijherdenking. Ze herkende zich niet in de beelden van de kotomisie, de traditionele Surinaamse kleding die gedragen werd bij de plechtigheden. Bij haar, op Curaçao, werd eerder de slavenopstand onder leiding van Tula herdacht. “Dat zei ons veel meer. Tula, die kenden we. We plaagden elkaar er zelfs mee. Als je op kapotte slippers liep, was je op school een Tula, een armoedzaaier.”
Een ander verhaal
Antonius vertrok naar Nederland om te studeren en werkte tot 2019 als onderzoeksmedewerker en werkgoepdocent rechtssociologie aan de Leidse universiteit. Ze was vooral theoretisch bezig, maar haar creatieve kant bleef trekken. Toen het maatschappelijk geëngageerde theaterhuis De Generator aan de Middelstegracht op haar pad kwam, viel alles op zijn plaats. “Het is een wereld die bij me past. Ik voelde herkenning bij de mensen die ik daar tegenkwam.” Ze begon er te werken, ging theaterstukken bezoeken, woonde conferenties bij en nodigde sprekers uit die de archieven waren ingedoken op zoek naar kennis over het slavernijverleden. Dit jaar organiseert ze voor de tweede keer het Theaterfestival Ankrá. “Het is mijn droom dat er een plek is waar verteld kan worden over de slavernijgeschiedenis en hoe het nog van invloed is op ons als mens, als Afro-Caribische gemeenschap en als samenleving, in het heden en de toekomst. Dat is niet vanzelfsprekend. De geschiedenisboeken zijn vanuit het Nederlandse perspectief geschreven en er staat weinig over de trans-Atlantische slavenhandel. Bij Ankrá wordt die geschiedenis wel verteld. Het is helend om je eigen verhaal te horen en te merken dat jouw geschiedenis er ook toe doet.”
Optimistische energie
Haar werk voedt haar eigen zoektocht naar haar identiteit. “Mijn ouders hebben allebei in Nederland gestudeerd en we hebben altijd veel Nederlandse vrienden gehad, die voor mij familie zijn. We hebben dus nooit met de rug naar Nederland geleefd. Tegelijkertijd weet ik dat ik afstam van tot slaaf gemaakten, dat sluimert in mijn DNA. Onderzoek naar trauma laat zien, dat zoiets over generaties heen wordt overgedragen. Ankrá is voor mij ook de gelegenheid om dat laagje van mezelf te onderzoeken.” Het wordt wat Antonius betreft méér dan een jaarlijks festival: theater als middel voor bewustwording en heling en een gemeenschap van mensen die elkaar het hele jaar door kunnen vinden.
Een activist wil ze zichzelf niet noemen. “Daarvoor vind ik de nuance te belangrijk. De werkelijkheid is zó complex, daar biedt activisme niet altijd voldoende ruimte voor. Een idealist vind ik mezelf wel. Ik strijd voor een inclusieve samenleving. Iemand moet die optimistische energie hebben.”
| Wie persoonlijke verhalen heeft of kent over het slavernijverleden in Leiden en die wil delen of een voorstel heeft voor de herdenking in 2023, kan contact opnemen met Peggy Wijntuin via: p.wijntuin@leiden.nl. |
|
|
|
|
|
