 |
| Nieuw onderzoeksprogramma Versterking bovenregionale samenwerking |
|
|
Hoe werken we bovenregionaal samen op een veerkrachtige manier? Het NIPV onderzoekt dit samen met de Universiteit Leiden, de Vrije Universiteit Amsterdam en de Nederlandse Defensieacademie.
Maatschappelijke veerkracht Veerkracht was altijd al een belangrijk begrip in het omgaan met risico’s en kwetsbaarheden. De ontwikkelingen op het gebied van publieke veiligheid brachten het NIPV ertoe om het belang ervan nog eens nadrukkelijk te onderstrepen. Dreigingen en kwetsbaarheden die samenhangen met data en technologie, met sociaalmaatschappelijke ontwikkelingen, met politiek en geopolitiek en met duurzaamheid en klimaat. Ze vragen om het over de volle breedte van de maatschappij kunnen opvangen van klappen. Daarnaast vragen deze ontwikkelingen om de capaciteit proactief te verbeteren en aan te passen. Daar gebruiken we de term maatschappelijke veerkracht voor: de capaciteit van de maatschappij om zich aan te passen en te herstellen van niet-alledaagse, bijzondere verstoringen die de maatschappij waarneemt en treft.
Netwerksamenwerking Om de maatschappij veerkrachtig te laten zijn is het belangrijk veiligheid een gezamenlijke verantwoordelijkheid te maken. Netwerksamenwerking maakt het bijvoorbeeld mogelijk om effectief en veerkrachtig te opereren tijdens crises. Op lokaal en regionaal niveau is dat goed te zien; veiligheidsregio’s zijn vooral organisaties die verantwoordelijk zijn voor het goed laten functioneren van die netwerksamenwerking.
Verticale en horizontale hindernissen Maar hoe werkt dat bovenregionaal? De ‘verticale’ afstand tussen het lokale niveau en het bovenregionale niveau werkt soms verlammend. De beeld-, oordeels- en besluitvorming kennen lokaal een heel andere dynamiek dan bovenregionaal. Verder wordt ‘horizontaal’ het netwerk ook zo breed dat het niet altijd goed te overzien is en dat fragmentatie dreigt. Er ontstaat soms zomaar spanning tussen aan de ene kant de organisaties die institutioneel een rol hebben op het gebied van het beheersen van risico’s, kwetsbaarheden en crises en aan de andere kant de rest van de maatschappij.
Onderzoeksprogramma is samenwerking Rondom deze problematiek is het NIPV in samenwerking met het Institute of Security and Global Affairs van de Universiteit Leiden (via met name dr. Jeroen Wolbers), de afdeling organisatiewetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam (via met name prof. dr. ir. Kees Boersma) en de Nederlandse Defensieacademie (via met name dr. Jori Kalkman) een onderzoeksprogramma gestart. We werken vooral samen via het gezamenlijk initiëren van promotieonderzoek en het begeleiden van promovendi. De centrale onderzoeksvraag van het programma is: |
|
|
|
|
|
|
| Hoe kunnen risico- en crisisbeheersingsnetwerken – boven- en interregionaal – worden ingericht om betrouwbaar en inclusief én snel en efficiënt te opereren in zowel de mitigatie als de respons fase, en welke voorwaarden zijn noodzakelijk om veerkrachtige bovenregionale samenwerking te faciliteren? |
|
|
|
|
|
|
Het programma kent drie onderzoekslijnen:
Onderzoekslijn 1 – Risicomanifestatie en -mitigatie in een netwerk Deze onderzoekslijn – de blauwe – is vooral gericht op het beter begrijpen en hanteerbaar maken van meer complexe risico’s. Ofwel: het verbeteren van beeld- en oordeelsvorming in dit kader. Veiligheid verbeteren we als maatschappij door met risico’s om te gaan op het moment dat ze nog beheersbaar zijn. Met andere woorden: de maatschappij wordt veerkrachtiger als we proactief met risico’s meebewegen. Veerkracht gaat immers niet alleen om het simpelweg meeveren mee- of terugveren na een verstoring. Veerkracht gaat ook over aanpassing en verbetering op de korte of lange termijn. Op lokaal niveau is het al uitdagend om dat proportioneel en beheerst te doen, Bij risico’s en verstoringen die zich bovenregionaal manifesteren is dat nog een grotere uitdaging! En die uitdaging begint bij goede beeld- en oordeelsvorming – regionaal én bovenregionaal.
Onderzoekslijn 2 – Leren mitigeren Deze onderzoekslijn – de rode – verbindt de overige twee. Voorkómen is beter dan genezen. Diverse ontwikkelingen op bovenregionaal of internationaal niveau brengen nieuwe veiligheidsrisico’s met zich mee. Het is zaak om daar bovenregionaal snel van te leren en bovenregionaal snel nieuwe routines op te ontwikkelen. De maatschappij ontwikkelt op deze manier snel veerkracht. Hoe beter dat bovenregionaal lukt, hoe groter de basis van het lerend vermogen is en hoe sneller we met elkaar in staat zijn om ons waar nodig aan te passen.
Onderzoekslijn 3 – Centrale en decentrale netwerksturing in een stelseltransitie Deze onderzoekslijn – de gele – is vooral gericht op complexe en gelaagde crisisbeheersingsnetwerken. Netwerksamenwerking maakt het mogelijk om effectief en veerkrachtig te opereren tijdens crises. Welke vormen van netwerksturing zijn daarin nodig om een bovenregionaal netwerk – in al z’n diversiteit en in al z’n horizontale breedte en verticale gelaagdheid – optimaal veerkrachtig te laten zijn? Te centralistisch en top-down is al snel te rigide – zeker voor organisaties die niet een reguliere taak in de crisisbeheersing hebben. Te decentraal, bottom-up en emergent geeft naar verwachting te weinig richting en focus.
Voor meer informatie over dit onderzoeksprogramma, neem contact op met Willem Treurniet via netcentrischwerken@nipv.nl.
|
|
|
|
|
|
