 |
Balanceren op de werkplek
Angela Koolmees |
Psychisch verzuim is hét risico op de werkplek. In het tweede kwartaal van 2022 is het psychisch verzuim 10 procent toegenomen ten opzichte van de periode voor corona. De gevolgen zijn groot voor medewerkers en organisaties. Hoe kun je als werkgever zorgen voor een goede balans?
De druk loopt op
Organisaties staan onder grote druk om in de huidige snelle en concurrerende markt hun producten of diensten te blijven leveren. Door alle ontwikkelingen op het gebied van energie- en productschaarste is dit een grote uitdaging. Organisaties kunnen door deze ontwikkelingen hoge verwachtingen hebben van hun medewerkers om te kunnen blijven draaien zoals gebruikelijk. Bijvoorbeeld dat ze langer werken, meerdere taken uitvoeren en strakke deadlines halen.
De oplopende druk op de organisatie verplaatst zich hiermee naar de medewerkers. Het effect kan zijn dat deze druk te hoog oploopt, tot toenemende stress leidt en uiteindelijk tot (langdurig) psychisch verzuim.
Stress, angst, depressie
Psychisch verzuim is verzuim wegens psychische klachten als stress, angst, depressie of andere psychologische aandoeningen. Psychisch verzuim heeft een groot aandeel in het totale ziekteverzuim. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) noemde 6,7 procent van de totale beroepsbevolking in 2021 werkdruk als belangrijkste reden voor hun laatste ziekmelding (CBS, 2022). Gemiddeld waren deze medewerkers 38 dagen afwezig (CBS, 2022).
Arboned meldt dat het psychisch ziekteverzuim in het derde en vierde kwartaal van 2022 stabiel is gebleven, maar daar moet wel een kanttekening bij worden geplaatst. Volgens het CBS blijft het opletten omdat ‘er een blijvende druk is om het werk voor elkaar te krijgen’ met daarbij beïnvloedende factoren zoals de inflatie en de energiecrisis.
Oorzaken van psychisch verzuim
Er zijn verschillende oorzaken waardoor werkdruk kan oplopen en zo bijdraagt aan psychisch verzuim. Hieronder staat een aantal belangrijke factoren genoemd die werkdruk in de hand werken.
Veel organisaties hebben te maken met onderbezetting, wat betekent dat medewerkers extra taken en verantwoordelijkheden op zich moeten nemen om het gebrek aan personeel op te vangen. Zeker als dit structureel is, kan het zorgen voor oplopende werkdruk, ook omdat vrije dagen opnemen moeilijker wordt.
Organisaties kunnen strakke deadlines hebben voor projecten of taken. Als er weinig ruimte is voor onverwachte gebeurtenissen in het project of in de taak, kan dit extra druk geven. Het effect kan zijn dat werknemers zich overweldigd voelen en het gevoel kunnen hebben dat het werk nooit klaar is.
Organisaties kunnen (te) hoge verwachtingen hebben van hun medewerkers, bijvoorbeeld dat zij werkzaamheden kunnen doen waarvoor ze niet zijn opgeleid. Of organisaties bieden onvoldoende ondersteuning met middelen die helpen bij het werk, zoals apparatuur. Medewerkers kunnen daardoor het gevoel hebben op hun tenen te moeten lopen. Ook het gevoel het werk niet aan te kunnen kan werkdrukverhogend werken.
Door technologische ontwikkelingen is een cultuur van voortdurende bereikbaarheid gecreëerd. Medewerkers kunnen het gevoel hebben dat ze ook altijd bereikbaar moeten zijn. Het effect kan zijn dat ze zich niet kunnen losmaken van hun werk en de balans privé-werk in gevaar komt.
Effecten van hoge werkdruk
Zoals eerder genoemd geven medewerkers aan dat hoge werkdruk de belangrijkste reden is voor hun ziekmelding. Hoge werkdruk heeft negatieve effecten op medewerkers en daarmee ook op organisaties.
- Overspanning en uitputting
Werknemers met een hoge werkdruk kunnen een (chronische) spanningsklachten ervaren en uiteindelijk kan dit leiden tot emotionele, fysieke en mentale uitputting. Herstel hiervan vraagt veel tijd.
- Verminderde werktevredenheid
Wanneer werknemers zich overweldigd en gestrest voelen, kunnen ze hun interesse in hun werk verliezen en minder gemotiveerd raken, wat leidt tot verminderde werktevredenheid.
Hoge werkdruk kan negatieve gevolgen hebben voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid van medewerkers. Van chronische stress is bekend dat het kan leiden tot een reeks gezondheidsproblemen, zoals hoofdpijn, slaapproblemen en geestelijke gezondheidsproblemen zoals angst en depressie.
Zoals eerder vermeld, kan een hoge werkdruk leiden tot psychisch ziekteverzuim, waarbij werknemers zich ziek melden vanwege stress, angst of andere psychologische aandoeningen.
Kortom, te hoge werkdruk heeft veel impact, met het risico van een waterbedeffect. Want als medewerkers uitvallen is het gebruikelijk dat het werk wordt opgevangen door de overige collega’s, waardoor hun werkdruk toeneemt en zij nog meer onder druk komen te staan.
De druk eraf
Gelukkig valt er veel in te zetten om hoge werkdruk en psychisch verzuim aan te pakken of te voorkomen. Een organisatie kan verschillende stappen zetten, die in essentie het tegenovergestelde zijn van de genoemde oorzaken.
- Planning en ondersteuning
Een manier om werkdruk beheersbaar te houden is een goede planning, net als beschikbaarheid van de juiste middelen en ondersteuning van medewerkers, zodat zij hun taken effectief kunnen uitvoeren.
Realistische deadlines stellen helpt om medewerkers de ruimte te geven hun werk te doen, zodat zij genoeg tijd hebben om hun taken af te ronden zonder zich overweldigd of angstig te voelen.
- Opleiding en ontwikkeling
Investeren in opleidings- en ontwikkelingsprogramma’s ondersteunt medewerkers in het ontwikkelen van vaardigheden en kennis. Een kanttekening hierbij is dat dit in eerste instantie vaak tijd vraagt.
Een goede balans tussen werk en privé geeft medewerkers ruimte om te herstellen en op te laden. Flexibele werktijden, werken op afstand en voldoende ruimte om vrije tijd op te nemen zijn voorbeelden hiervan.
- Ondersteuning geestelijke gezondheid
Om ook mentaal fit te zijn en te blijven, en zo bijvoorbeeld beter met werkdruk te kunnen omgaan, is ondersteuning op het gebied van geestelijke gezondheid cruciaal. Op MentaalVitaal.nl staan oefeningen en tips om met mentale fitheid aan de slag te gaan.
Niet in beton gegoten
Samenvattend: zoals er niet één oorzaak is voor hoge werkdruk en psychisch verzuim, zijn er ook meerdere interventies die kunnen worden ingezet om medewerkers zoveel mogelijk te ondersteunen in alle uitdagingen op hun werkplek. Zeker is wel dat het balanceren is en balanceren zal blijven. Deze balans is niet in beton gegoten, maar zal meer flexibel moeten meebewegen met de situatie.
Bronnen:
AD, 19/01/2023: Ziekteverzuim hoogste in 20 jaar, grote zorgen om uitval door stress en burn-outs.
CBS, 14/11/2022: Werknemers relatief lang afwezig bij verzuim door werkdruk.
Arboned 22/12/2022: Verzuim in 2022: grote verschillen per maand, psychisch verzuim blijft stijgen.
Trimbos, 01/01/2023: Hoe blijf je mentaal gezond? |
|
|
|
 |
|
| Over de auteur |
Angela Koolmees is A&O-psycholoog en (mindfulness)trainer. Zij begeleidt organisaties in de onderstroom van veranderingen, o.a. door het vergroten van sociale steun vanuit de organisatie, om zo uitval door burn-out, een negatief organisatie-imago en hoge kosten te voorkomen.
|
|
|
| |
|
|
