Vitens gaat de mogelijkheden voor een nieuwe drinkwaterwinning op het Eiland van Schalkwijk onderzoeken. De eerste stappen zijn in het eerste kwartaal van dit jaar gezet met informatiebijeenkomsten en het presenteren van een plan van aanpak: de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD). Tijdens deze informatiebijeenkomsten en in reactie op de NRD, gaven een aantal agrariërs aan behoefte te hebben aan een verdere toelichting van het effect van een eventuele drinkwaterwinning op de agrarische sector. Zo zijn er vragen gesteld over de effecten van drinkwaterwinning op gewassen door meer droogte, de impact van beschermingszones van drinkwaterwinning op de bedrijfsvoering en de benodigde (en gedeeltelijk al aangekochte) grond in het gebied voor winputten.  

Vitens geeft graag een verdere toelichting en organiseert daarom een informatiebijeenkomst op woensdag 15 mei 2024 om 19.30 uur in Sociaal Cultureel Centrum De Wiese aan De Wiese 2 in Schalkwijk. Bent u actief in de agrarische sector en heeft u behoefte aan een toelichting? Meld u dan aan via het aanmeldformulier. Heeft u vragen? Mail dan naar schalkwijk@vitens.nl.

Onderzoek naar omgevingseffecten

Vitens is op zoek naar een locatie om drinkwater te winnen op het Eiland van Schalkwijk. In dit stadium is nog niet duidelijk welke locatie hier het meest geschikt voor is. Er zijn nu een aantal locaties in beeld waar drinkwaterwinning mogelijk is. De mogelijke effecten van drinkwaterwinning op de omgeving verschillen per locatie. Dit komt doordat elke locatie specifieke kenmerken heeft, zoals bodemopbouw, grondgebruik en grondwaterstand. De komende periode worden voor elke locatie de omgevingseffecten in beeld gebracht. Op basis hiervan wordt de voorkeurslocatie bepaald. Het eindproduct van al deze omgevingsonderzoeken heet een milieueffectrapportage (MER). 

Inspraak bewoners

De thema’s die aan bod komen in de onderzoeken zijn relevant voor bewoners. Om inzicht te geven in de verschillende thema’s heeft Vitens een plan van aanpak geschreven. Dit plan van aanpak heet een Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD). Tijdens de bewonersavond op 11 januari j.l. is de NRD toegelicht. Hierna kreeg iedereen de gelegenheid een reactie bij de provincie te geven op het plan, ook wel zienswijze genoemd. De reactietijd is inmiddels verstreken. Er is gekeken of de zienswijzen leiden tot een aanpassing op het plan van aanpak. Op iedere zienswijze geven de provincie Utrecht en Vitens een officiële reactie. Deze officiële reactie heet een Nota van Antwoord. Hierin wordt uitgelegd waarom de aangedragen thema’s wel of niet worden meegenomen in de komende omgevingsonderzoeken. Lees hier de Nota van Antwoord.

Advies Commissie mer over omgevingsonderzoeken

Op donderdag 22 februari is de Commissie mer het veld ingetrokken. Deze commissie staat los van de provincie en van Vitens en adviseert hen over de omgevingsonderzoeken die moeten plaatsvinden. Medewerkers van Vitens, de provincie Utrecht en de Commissie mer bezochten gezamenlijk het gebied. Ze hebben onder andere een rondleiding gekregen door productielocatie Tull en ’t Waal en hebben gezien hoe waterwinning er in de praktijk uitziet. Ook is er een rondje door het buitengebied gemaakt waarbij zij aandacht schonken aan de open weidevelden en andere gebiedskenmerken die het landschap van Schalkwijk uniek maken.

Op 10 april 2024 heeft de Commissie mer een advies uitgebracht over de onderzoeksaanpak (NRD). Een van de adviezen die de Commissie geeft is om te onderzoeken wat de meest geschikte locaties voor drinkwaterwinning zijn op het Eiland van Schalkwijk. Daarnaast adviseren zij om de gevolgen voor het grondwater, de waterkwaliteit en de natuur in kaart te brengen. Het volledige advies leest u hier.

Advies provincie Utrecht over omgevingsonderzoeken

De provincie Utrecht is medeverantwoordelijk voor een verantwoorde drinkwaterwinning in de provincie. Op basis van de zienswijzen en het advies van de Commissie mer geven zij advies aan Vitens over de onderzoeksaanpak (NRD) die Vitens heeft opgesteld om de effecten van drinkwaterwinning in kaart te brengen. De provincie heeft dit advies op 19 april gepubliceerd. Het persbericht van de provincie leest u hier. 

Productieproces

De middag begon met een uitleg over het productieproces. Want hoe werkt drinkwaterwinning nu precies? Het water wordt uit grote diepte uit de grond opgepompt en schoongemaakt door te ontkalken en het ijzer eruit te filteren. Daarna wordt het water in bakken opgeslagen en klaargemaakt voor transport naar de verschillende gebruikers. Voldoende opslag van drinkwater is belangrijk zodat ook tijdens piekmomenten water beschikbaar is. Aansluitend werden de bezoekers rondgeleid door de productielocatie en namen ze in het wingebied een kijkje bij de waterwinputten. In de winputten wordt het water opgepompt en doorgeleid naar de productielocatie. 

Nuttig bezoek

Omwonenden vonden het leuk om eens achter de hekken van het Vitens-terrein in Tull en 't Waal te kijken en meer te leren over waterwinning.

Dat een waterwinning een positieve bijdrage kan leveren aan de omgeving, blijkt uit het voorbeeld van Tull en ’t Waal. De nieuwe waterwinning bij Schalkwijk is namelijk niet de eerste waterwinning op het Eiland van Schalkwijk. Bij het dorp Tull en ’t Waal is al sinds 1935 een waterwingebied. In 2017 is de winning uitgebreid met een groter waterwinterrein, een nieuw productiebedrijf en extra winputten. 

Het nieuwe puttenveld is op een natuurlijke manier ingericht. Hiervoor werkte Vitens samen met de Stichting Weidevogelbeheer Eiland van Schalkwijk. Zij zijn ook betrokken bij het naastgelegen weidevogelreservaat de Kroon. Door de onderlinge samenwerking ligt er nu een gezond weidevogelleefgebied van ongeveer 30 hectare groot. 

Door de ontwikkeling van vochtige, bloemrijke graslanden en oevervegetaties is het gebied ook waardevol voor insecten. Vitens houdt daar rekening mee in haar beheer. Er wordt bijvoorbeeld laat in het voorjaar in delen gemaaid en de greppels in het gebied worden natgehouden door middel van zonnepompen. 

De inrichting is een succes. In 2022 en in 2023 zijn op het terrein van Vitens al diverse weidevogels gezien, zoals de grutto, kluut, tureluur, gele kwikstaart, graspieper, slobeenden en de wulp. Ook zijn in 2023 de koninginnenpage en de argusvlinder gespot.

Over de onderzoeken naar drinkwaterwinning