De Groeifondsprojecten BioBased Circular en NXTGEN Hightech staan in deze nieuwsbrief in de schijnwerpers. Terecht. Het zijn langjarige publiek-private projecten die grote impact kunnen hebben. De transitiekunde leert dat transformatie tot duurzame procesindustrie enkel via de markt te langzaam of niet tot stand komt. Complexe systeemvraagstukken kennen vele vragen, risico’s en onzekerheden: van onbekende samenwerkingspartners en opzet van nieuwe ketens tot jarenlange doorontwikkeling van technieken met weinig zicht op positief rendement.
 
BioBased Circular ontwikkelt nieuwe, concurrerende productieketens die fossiele koolstofverbindingen verruilen voor plantaardige. Op systeemniveau kent vorming en opschaling van biobased circulaire waardeketens meerdere uitdagingen. Er zijn afspraken nodig ‘over’ traditionele ketens heen en tussen sectoren die elkaar nauwelijks kennen. Intensieve samenwerking is nodig om een eerlijke risico- en waardeverdeling te vinden en om volumes en logistiek van opschaling af te stemmen. Cruciaal is regie. Bij TNO maken we methodes om nieuwe ketens en businessmodellen te ontwerpen, om ketenpartijen op één lijn te brengen en om vanuit collectieve waarde naar investeringsbeslissingen te werken.
 
Daarnaast moeten barrières en randvoorwaarden zoals blokkerende en stimulerende wet- en regelgeving of broos maatschappelijk draagvlak geïdentificeerd en aangepakt. Biobased ketens dienen volledig economisch én ecologisch duurzaam te worden. Inzet van biomassa is complex en vraagt om keuzes en verbinding over sectoren. Mooi dat Brightsite samen met Wageningen Food & Biobased Research onderzoekt wat nodig is om de grondstoffentransitie te versnellen. NXTGEN Hightech zet een andersoortige stap in de scale up van technologieën in de duurzaamheidstransitie. Plasmatechnologie heeft de potentie om chemische processen te elektrificeren en de onderzoeksresultaten zijn veelbelovend. Alleen vergt de inzet op industriële schaal dat de apparatuur concreet beschikbaar is en productief is in de fabrieksprocessen. We moeten, met bedrijven op de vloer, uitvinden welke technologie en vaardigheden nodig zijn om installaties te bouwen.

In ons recente rapport ‘Toekomst van de Nederlandse industrie’ benadrukt TNO de waarde van de chemische en hightech industrie. Wel zijn langjarige innovatieprogramma’s nodig voor de adoptie van duurzame koolstoffen tot circulair grondstoffen- en materiaalgebruik en blijft bij hightech de R&D intensiteit achter bij het buitenland. Het Nationaal Groeifonds is het enige innovatie instrument in Nederland dat beide zwaktes via publiek-private samenwerkingen aanpakt. In transformaties is co-creatie key for success.









Wimar Bolhuis

Directeur TNO Vector
Centrum voor Maatschappelijke Innovatie en Strategie